نقد و برسی فیلم سر اغاز (Inception)

Inception بدون شک، بهترین فیلم کریستوفر نولان است. می شود اینطور گفت که او از هرکدام از فیلم های قبلی ش، بهترین ایده  ها را جمع کرده و به بهترین شکل ممکن آن را کارگردانی کرده و جلوی تماشاگر گذاشته است.

فیلم، همه.چیز دارد: عشق، افسوس، تخیل، ترس، هیجان، طنز، جنایت، خیانت،. کانتر استرایک! ، رابطه.ی پدر و پسر، بازی با زمان، … و البته چاشنی.های استاندارد هالیوود برای همه ی فیلم.های پرخرج را به بالایی.ها اضافه کنید تا با معجونی تصویری از هر.انچه که بشود از سینما انتظار داشت، روبرو شوید. بعضی از سکانس های فیلم را می شود به تنهایی، جزو شاهکارهای سینما به حساب آورد.  رابطه ی Cobb و Mal و صعود و سقوط آنها، ملهم از همین خط داستانی منسجم،  شکلی از روایت عاشقانه را بازگو می کند که در هیچ فیلم دیگری ندیده ایم اینکه کاراکترهای یک فیلم، در تمایز بین رویا و واقعیت دچار مشکل شوند، چیز تازه ای نیست. اما نوع روایت نولان، آن را از آثار مشابه ش کاملاً  متمایز میکند. ضمن اینکه می شود رد اصول روانشناسی را هم در این نوع روایت به خوبی دنبال کرد.

 فیلم از همان دقایق اول، دستش را برای شما رو می کند و نمی گذارد که بروید کشف کنید که مثلاً شخصیت ها درگیر “دنیاهایی غیرواقعی” هستند. پی مایه ی اصلی ای که قرار است در طول فیلم با آن روبرو شویم، ظاهراً در ده دوازده دقیقه توضیح داده میشود. خیلی زود، سیلی از جلوه های ویژه  که این روزها خوراک همه ی فیلم ها هستند، روی سر شما و البته شخصیت های فیلم ریخته میشود. اما باید یادتان باشد که این، تازه اول ماجراست!
بعد از چند دقیقه نفس گیر و پرتب و تاب، برای مدتی، ریتم فیلم آرام می شود تا روال داستان برای تماشاگر تعریف شود.می فهمیم که Cobb به اتهامی نادرست، تحت تعقیب است و حالا پیشنهادی کاری دارد که اگر با موفقیت آن را انجام دهد، می تواند او را از آن اتهام تبرئه کند. با Ariadne آشنا می شویم که اعجوبه ای ست در طراحی فضاهایی ست که در واقعیت امکان پیاده سازی را ندارند. او برای Cobb دنیای مجازی تو در تویی را طراحی میکند که تا سه لایه پایین برود. یعنی رویا در رویا در رویا!. کاری که هیچ کس به امکان انجامش مطمئن نیست. اما Cobb میگوید که قبلاً این کار را انجام داده است. 
شاید اگر هر کارگردان دیگری غیر از نولان بود، از راضی نگهداشتن تماشاگر در این مدت زمان بی تنش عاجز می ماند. اما نولان، به موقع به فیلم ریتم میدهد و وقتی لازم است ریتم را از  آن می گیرد.
حوالی یک.ساعت از شروع فیلم، از جایی که Cobb و Ariadne در کافه.ای در کنار خیابان نشسته.اند و مشغول بحث در مورد واقعیت رویا هستند، طوفانی از جلوه های تصویری به پا می شود که نظیرش را در هیچ فیلم دیگری ندیده اید. جلوه هایی که تمام شدنی نیستند و بی وقفه و یکی پس از دیگری شما را غافلگیر می کنند.تماشای بیش از به یک ساعت و نیم جلوه.های خارق العاده ی تصویری شامل انفجارهای پی درپی، آدمهای معلق در هوا، ساختمان هایی که یکی پس از دیگری فرو می ریزند، و تعقیب و گریز.های بی انتها، به نسبت زمان 150 دقیقه.ای کل فیلم، می تواند نتیجه ای معکوس روی تماشاگر داشته باشد و بعد از مدتی او را پس بزند. اما این جلوه ها، انقدر گیرا و بدیع و خلاقانه هستند که عملاً جایی برای بهانه هایی از این دست را باقی نمی گذارند. جدای از این، مجبور هستید برای اینکه داستان فیلم از دستتان در نرود، چهار پنج .دُنگ از حواستان را به دیالوگ ها و صحبت های شخصیت ها بدهید.اما فیلم، فقط در این جلوه.های تصویری و داستان تخیلی تو در توی آن خلاصه نمی شود. بخش مهمی از داستان فیلم، به رابطه ی بین Cobb و همسرش و اتفاقی که برای او افتاده می گذرد. ابن بخش – که بعضی ها ظاهراً آن را جدای از داستان فیلم می.دانند- هسته.ی اصلی ماجراست. در واقع خیلی از اتفاقاتی که برای شخصیت ها پیش می آید، و اساس تصمیم گیری.های کاری Cobb، به کیفیت همین رابطه وابسته است. جالب اینجاست که بعضی ها همین رابطه  را هم کافی نمی دانند و نولان را متهم می کنند که در نمایش احساسات عاشقانه در فیلم هایش، کم می گذارد. شاید این حرف تا حدی در مورد بعضی دیگر از فیلم های نولان درست باشد، اما با این فیلم، نولان نهایت مفهوم عشق را به تصویر کشیده است. شاید بشود گفت که Inception.، جدای از تمام سکانس.های اکشن.ش، یکی از شاهکارهای سینمای عاشقانه به حساب می.آید. گرچه خط درام جاری در فیلم، هیچوقت به تراژدی تبدیل نمیشود، اما فیلم، نیازی هم به چنین کاری ندارد. همه چیز در همین حد هم گویاست.Mal مرده است. گفته می.شود Cobb او را کشته است و به همین دلیل هم تحت تعقیب است. اما او اتهامش را قبول ندارد. او برای Ariadne فاش می.کند که برای همسرش،. دنیای خیالات، جای واقعیت را گرفته و بعد از ترک رویای زندگی مشترک شان،. او نتوانسته با واقعیت “رویا بودن” هرآنچه که داشته اند کنار بیاید. بنابراین در تلاش برای بازگشت به دنیایی که او آن را واقعی می دانسته،. دست به خودکشی در واقعیت زده.

- به رویاهات نگاه کن…وقتی تو رویا هستی خیلی واقعی به نظر میان. اما وقتی بیدار میشی برات خیلی عجیب به نظر میرسن… 
Inception لحظه های پرتنش زیاد دارد. کات های سریع بین سکانس.های تعقیب و گریز و آنهایی که بجز دیالوگ های پیچیده ، شامل چیز دیگری نمی.شوند، باعث شده اصولاً. تماشاگر فرصت کشیدن یک لحظه نفس راحت را هم پیدا نکند. این تنش، حتی تا آخرین ثانیه های فیلم هم وجود دارد و در واقع در انتهای فیلم به اوج می.رسد.
Cobb، توتم.ش را روی میز شروع به چرخاندن می.کند. چند ثانیه. می.گذرد و توتم همچنان در حال چرخیدن است… 
سکانس پایانی، جایی که همه انتظار دارند فیلم به خوبی و خوشی تمام شود، به غافلگیرکننده ترین صحنه ی فیلم تبدیل می شود تا ثابت کند که فیلم هیچ جوری زیر بار کلیشه های هالیوودی نمی رود.
آیا Cobb همچنان در رویاست؟ آیا کل فیلم، بخشی از رویای اوست؟ آیا توتم از چرخیدن باز می ایستاد اگر فیلم لحظه ای دیرتر تمام میشد؟…این سوالات، معمای بزرگی را پیش روی تماشاگر می گذارد تا همچنان در پایان فیلم، امکان دادن هیچ قطعیتی به آن وجود نداشته باشد. 
INCEPTION از آن دسته فیلم.هاییست که هرچه زمان بیشتر از اکران آن بگذرد، بیشتر و بیشتر کشف میشود. داستان فیلم درباره ی لایه.های ذهنی افراد و سفر به درونی.ترین این لایه.هاست، اما لایه.بندی خود فیلم جذاب.تر است. داستان فیلم هرچه که باشد، در مدت 2 ساعت و نیم تمام می.شود و سفر شخصیت.ها در این تو درتوی لایه.ها به پایان می.رسد، اما تحلیل فیلم، شخصیت.ها و روابط آنها، خیلی بیشتر از اینها برای تماشاگرانش زمان میبرد. اما هرچه باشد، فیلم، فیلم کریستوفر نولان است و هرچقدر برایش وقت بگذارید، ارزشش را دارد

 نقد راجر ایبرت درباره فیلم سرآغازJuly 19, 2010
راجر ایبرت با دادن ۴ ستاره کامل به سرآغاز در نقدش نشان داده که فیلم را پسندیده است. او نقدش را چنین آغاز می‌کند: «گفته می‌شود که کریستوفر نولان ۱۰ سال برای نوشتن فیلمنامه سرآغاز وقت صرف کرده است. قهرمان فیلم یک معمار جوان را با واداشتنش به ساخت یک ماز آزمایش می‌کند، و نولان ما را با ماز خیره‌کننده خودش. ما باید به او اعتماد کنیم که می‌تواند ما را به درستی هدایت کند، چرا که در بسیاری از زمان فیلم ما گم شده‌ایم. نولان باید داستان را بارها بازنویسی کرده باشد.»سرآغاز داستان پیچیده‌ای دارد، ایبرت ضمن اشاره به این نکته، می‌نویسد: «داستان می‌تواند در چند جمله گفته شود، یا اصلا گفته نشود. این فیلم نسبت به اسپویلرها ایمن است: اگر بدانید چگونه تمام می‌شود، هیچ چیزی به دست نیاورده‌اید مگر این که بدانید چگونه داستان به آنجا می‌رسد؛ و دانستن این که چگونه به آنجا می‌رسد، باعث می‌شود سردرگم شوید. کل فیلم درباره این روند است، جنگ میان رویا و واقعیت، واقعیت آمیخته با رویا و رویاهایی بدون واقعیت. این یک شعبده‌بازی نفس‌گیر است. نولان ممکن است که نوشتن این داستان را در زمان ساخت Memento در سال ۲۰۰۰ شروع کرده باشد.»
ایبرت ادامه می‌دهد: «مثل قهرمان فیلم Memento، بیننده سرآغاز در زمان و تجربیاتش غوطه‌ور است. ما هرگز نمی‌توانیم درباره ارتباط زمان رویا و زمان واقعیت کاملا مطمئن باشیم. قهرمان فیلم توضیح می‌دهد که شما هرگز نمی‌توانید آغاز یک رویا را به خاطر بیاورید، و رویاهایی که به نظر چند ساعت می‌رسند، ممکن است تنها زمان کوتاهی باشند. شما نمی‌دانید که چه زمانی دارید رویا می‌بینید؛ و اگر داخل رویای فرد دیگری باشید چطور؟ زمان رویای شما چگونه با او هماهنگ می‌شود؟ واقعا چقدر می‌دانید؟»داستان جدید و نوآورانه سرآغاز از نظر ایبرت از نقاط قوت آن است. وی نقدش را اینگونه به پایان می‌رساند: «این روزها اغلب فیلم‌ها به نظر می‌آید که از سطل زباله برگشته‌اند: دنباله‌ها، بازسازی‌ها و ... اما سرآغاز کار سختی را انجام می‌دهد. سرآغاز کاملا اصل است. کریستوفر نولان بتمن را از نو ساخت، ولی این بار او چیزی را از نو نساخته و کار جدیدی بنا کرده است.»